Op de laatste dag van het jaar wil ik nog snel even het boetekleed aantrekken, en gelukkig mag dat hier van Annoesjka. Het heeft alles te maken met het absurde jaar dat nu wordt afgesloten, met Donald Trump en corona als aanjagers van een min of meer permanent gevoel van onrust waarvan ik hoop dat 2021 me er eindelijk van zal bevrijden (hoewel het ook bijzondere dingen heeft opgeleverd: twee fototentoonstellingen en een eigen debuutroman, Ramkoers, die in mei verschijnt).
Een van de absurdste dingen van dit absurde jaar was wel de overdaad aan complottheorieën, waarvan er ook op het raakvlak van Trump en corona al een flink aantal de ronde doen: het virus bestaat niet, het is door China expres losgelaten, Bill Gates en/of George Soros zitten erachter, het is maar een griepje, en natuurlijk alle mogelijke en soms zelfs onmogelijke combinaties daarvan. Makkelijk door te prikken voor wie zijn verstand een beetje gebruikt en zich een beetje op de hoogte stelt van de serieuze literatuur over het onderwerp, maar daarom niet minder verbijsterend en deprimerend: wat moet je antwoorden als een bevriende verpleegkundige die je in de supermarkt tegenkomt verontwaardigd uitroept dat ze zich écht niet met dat virus gaat laten inspuiten? Zo werken klassieke vaccins immers. En het kan toch ook helemaal niet dat zo’n vaccin er zo snel is? (Voetnoot toch maar even: ja, dat kan wel, want er hebben drie miljard wetenschappers vijfentwintig uur per dag aan gewerkt, er zijn enorme sommen geld in gestoken, en de vaccins van Pfizer en Moderna waren al voor andere doeleinden in ontwikkeling en hoefden alleen te worden aangepast. Ze zijn net zo streng getest en gecontroleerd als alle andere vaccins die we gebruiken, neem dat maar van mij aan.)
Maar dan dat boetekleed. Ik beschouw mezelf als een mondige, verlichte geest die zijn eigen verstand durft te gebruiken (de definitie van Verlichting volgens Kant), ik geloof niet zomaar wat me wordt verteld door een goede vriend die het ook weer van een goede vriend heeft gehoord (‘Macron is aan de macht geholpen door miljardairs!’), en ik dacht dus dat ik wel de laatste zou zijn om zelf ook mee te doen aan complottheorieën of propaganda. Maar toen ik laatst een vriendin had overtuigd van het belang van aërosolen bij de verspreiding van het coronavirus (waar zij nog nooit van had gehoord, we hebben hier in Frankrijk geen Maurice Le Chien) door haar een helder geschreven en goed geïllustreerd artikel uit de Spaanse kwaliteitskrant El País toe te sturen, vroeg ik me ineens af: hoe ontstaan complottheorieën? Gebeurt dat niet doordat je de bron van je informatie te blind vertrouwt? En ik nam gewoon maar eens de proef op de som door dat artikel uit El País nog eens goed te bekijken, met als aanname en onderzoeksvraagje dat daar wél alle bronnen duidelijk zouden zijn vermeld.
Niet dus. Het artikel (hier te lezen in het Engels, de krant is er blijkbaar trots op want er bestaat in elk geval ook een Franse versie; het stuk is miljoenen keren geliked op Twitter) begint met een paar prachtige infographics die laten zien hoeveel mensen in hoeveel tijd besmet raken in een ruimte waar zich ook een coronalijder bevindt. Even overtuigend als afschrikwekkend: sinds ik dat artikel ken, probeer ik afgesloten ruimten te vermijden. Alleen staat er bij de plaatjes geen bron vermeld… Verderop in het artikel gelukkig wel: daar wordt verwezen naar een studie in het wetenschappelijke toptijdschrift Science waaruit zou blijken dat er ‘overwhelming evidence’ is dat aërosolen een grote rol bij de verspreiding van het coronavirus spelen. Goed, even doorklikken naar Science dus. Maar wat blijkt? Het is geen studie, het is een ingezonden brief waarvan de auteurs beweren dat er ‘overwhelming evidence’ is. Kortom, het artikel in El País is weinig anders dan propaganda: een opinie of vermoeden, gepresenteerd als feit.
Inmiddels hebben de WHO, de Amerikaanse CDC en ook ons eigen RIVM allang geaccepteerd [bron? ?] dat airborne transmission serieus moet worden genomen. Dus laten we vooral niet de fout begaan om de ontmaskering van de propaganda als een ontkrachting van de erin geponeerde stelling te zien, d.w.z. als een bewijs van het tegendeel (namelijk dat aërosolen géén rol zouden spelen). Maar ik moet bekennen dat de ontdekking me erg opluchtte, letterlijk en figuurlijk, vooral toen ik een recente column van de onvolprezen Maarten Keulemans in de Volkskrant wat beter tot me door liet dringen: in plaats van 100% kans om besmet te raken als je met een besmette persoon geruime tijd in een afgesloten verblijft (zoals El País beweert), loop je ongeveer een kans van één op vijf om besmet te raken als een huisgenoot het virus heeft.
Keulemans citeert zoals altijd keurig zijn wetenschappelijke bronnen. Ik moet bekennen dat ik niet heb doorgeklikt om met eigen ogen te lezen wat daar staat. En dat is dus weer precies hetzelfde mechanisme, de oorsprong van veel complottheorieën: iemand uit mijn ‘bubbel’ (ik haat dat woord) die iets verkondigt met verwijzing naar onbetwistbaar geachte bronnen, vertrouw ik bijna automatisch. Zou ik op GeenStijl lezen dat aërosolen géén rol in de virusoverdracht spelen, dan zou ik het niet vertrouwen en meteen de bronnen gaan checken.
Toch maar even doorklikken dan, vanmiddag, op de valreep van dit absurde jaar. En de vriendin proberen uitleggen dat het El País-artikel misschien niet waar is, maar toch ook weer wel. Daar mag ze op vertrouwen.
Martin en ik hebben het hier toevallig gisteren lang over gehad, maar we hebben het sowieso natuurlijk vaak over wappies en wat nu de juiste informatie(bronnen) is/zijn. En ik ken zelf toevallig allemaal huishoudens waar inderdaad niet iedereen besmet raakte. Maar omdat ik die kans van 1 op 5 weer best laag vond, kon ik het niet laten om die bron van Maarten Keulemans toch even te bekijken. Geen makkelijk leesbaar artikel. Oef.
Ik licht dit er even uit:
Estimated household secondary attack rate was 16.6% (95% CI, 14.0%-19.3%), higher than secondary attack rates for SARS-CoV (7.5%; 95% CI, 4.8%-10.7%) and MERS-CoV (4.7%; 95% CI, 0.9%-10.7%).
Household secondary attack rates were increased from symptomatic index cases (18.0%; 95% CI, 14.2%-22.1%) than from asymptomatic index cases (0.7%; 95% CI, 0%-4.9%),
to adult contacts (28.3%; 95% CI, 20.2%-37.1%) than to child contacts (16.8%; 95% CI, 12.3%-21.7%),
to spouses (37.8%; 95% CI, 25.8%-50.5%) than to other family contacts (17.8%; 95% CI, 11.7%-24.8%),
and in households with 1 contact (41.5%; 95% CI, 31.7%-51.7%) than in households with 3 or more contacts (22.8%; 95% CI, 13.6%-33.5%).
Kortom, denk ik: in een groter gezin loop je minder gevaar, de kinderen krijgen het sowieso minder snel van een ouder, maar in een klein gezin ligt het risico voor een partner dan weer een stuk hoger dan die 1 op 5.
Ik ben stiekem wel benieuwd of andere mensen ook vaak horen dat een deel van het gezin niet besmet raakt.
En ja, dit weer uitzoeken betekende dat ik niet lekker een boek las! ? Note to self: minder nieuwsgierig zijn??
Dank je wel voor het uitzoeken! Ook interessant: geen symptomen = kennelijk veel minder kans op overdracht (12,5 keer minder).
Dit is natuurlijk nog maar één artikel en misschien niet rigoureus genoeg van opzet ;).
@Martin: breek me de bek niet open! Vraag maar eens aan je huisarts of autisme een behandelbare aandoening is, en zoek dan eens op Pubmed naar de combinatie autism + treatment.
Nog zo’n mythe: kanker zou (naast een heleboel welvaartsziekten) een ‘genetische’ oorsprong hebben. Natuurlijk zijn genen altijd een factor, maar die verklaren maar een relatief klein deel van de gevallen. Behalve bij zeldzame genetische aandoeningen bepalen genen wát je krijgt, niet óf je het krijgt.
Substantial contribution of extrinsic risk factors to cancer development
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4836858/
En als je nu dacht dat de oplossing in de wetenschap te vinden was, nog een mythe: kleurstoffen, smaakstoffen en smaakversterkers zijn onschadelijk. Helaas wordt er niet standaard op neurologische effecten of gedrag getest, dus dat weten we helemaal niet. De onderzoeken die wel gebeuren, eindigen steevast in ‘controverse’.
http://www.historyandpolicy.org/historians-books/books/an-alternative-history-of-hyperactivity-food-additives-and-the-feingold-die
Jij moet ook nog steeds nodig dat boek schrijven, Leen!
Inderdaad dat asymptomatische lees ik vaker, al langer.
En tav dit wat je zegt >Dit is natuurlijk nog maar één artikel en misschien niet rigoureus genoeg van opzet< Meteen even die evt twijfel weerspreken: "In this meta-analysis of 54 studies with 77 758 participants..." Maar sinds ik dit heb 'gelezen' vraag ik me bijna nog sterker af waarom dan toch zó veel mensen steeds besmet raken. Als je je wel grotendeels zou houden aan de voorzorgsmaatregelen, of wat ze in Frankrijk de "gestes barrières" noemen.
O, een meta-analyse, dat verandert de zaak natuurlijk.
Hier in Amsterdam zie je weinig mondkapjes op straat en is afstand houden passé.
Ja, boek, website… Pas als het goed genoeg gaat, helaas. Ik ben na zeven jaar nog steeds niet stabiel. Wel supplementen aan het afbouwen momenteel, maar dat gaat heel langzaam en met vallen en opstaan (maar toch, de goede kant op). En er zijn antibiotica in aantocht. Vraag het me over een halfjaar nog eens :).
????
Ik ken een gezin van 3 waarvan 1 gezinslid geen covid kreeg. Kind van 12 besmet moeder. Maar niet vader. Anecdotal evidence ! Geen complot theorie van maken!!!
Interessant!! Ik hoor vooral ook dat vrouwen minder snel besmet raken in gezinnen. Is ook anecdotal evidence. En jouw verhaal is dus weer n=1 dat kinderen anderen niet zouden besmetten. Ik zal het RIVM even vragen mee te lezen. ?